NOCLEGI
ROZKŁADY
Rozwój turystyki cmentarnej w Grudziądzu
grobowiec rodziny Jalkowskich
W ostatnich latach coraz częściej o obiektach cmentarnych wspomina się w kontekście turystyki, głównie turystyki kulturowej ale także jej skrajnym obliczu tzw. tanatoturystyki czyli fascynacji śmiercią. Obecnie jednak turystyka cmentarna stanowi głównie cel podróży o charakterze poznawczym, religijnym, etnicznym, a nawet rekreacyjnym.
REKLAMA
Od kilku lat turystyka cmentarna na terenie Grudziądza rozwija się coraz dynamiczniej. Organizowane są specjalne spacerki z przewodnikiem, na które przybywa coraz liczniejsza grupa turystów zainteresowanych nekropoliami. W związku ze zbliżającym się 1 listopada świętem Wszystkich Świętych przybliżymy kilka informacji na temat tej oryginalnej formy turystyki.
Podmiotem turystyki cmentarnej jest turysta eksplorujący przestrzeń cmentarza, zainteresowany zabytkowymi nagrobkami, ciekawymi osobami spoczywającymi na cmentarzu jak i terenami zieleni miejskiej w obrębie cmentarza.
Do najciekawszych cmentarzy na terenie Grudziądza należą: Cmentarz Centralny przy ulicy Cmentarnej, cmentarze wojenne niedaleko Cytadeli - Cmentarz Garnizonowy i cmentarz parafii wojskowej czy cmentarz forteczny dolny zwany francuskim znajdujący się pomiędzy nimi. Kolejne interesujące miejsca pochówków to nieistniejące cmentarze na terenie twierdzy w Grudziądzu z nagrobkiem Wilhelma de Courbiere, generała zasłużonego w obronie Cytadeli podczas oblężenia miasta przez Napoleona w 1807 roku, znajdujący się na Bastionie III Cytadeli.
W niniejszym artykule skupimy się na Cmentarzu Centralnym z racji jego największego oblężenia w okresie święta Wszystkich Świętych.
Pierwsze wzmianki o cmentarzu pochodzą z dokumentów z 1778 roku. Do najstarszych zachowanych obiektów należą: kostnica w części ewangelicko-augsburskiej z lat 1868-1869. Kolejne późniejsze elementy cmentarza to kaplica, dom grabarza czy brama wejściowa pochodzące najprawdopodobniej z lat 60tych XIX wieku. Do wybuchu I wojny światowej 80% powierzchni cmentarza zajmowały nagrobki ewangelicko-augsburskie, natomiast reszta nagrobków należała do kościoła katolickiego. Wskutek działalności wielu kamieniarzy Cmentarz Centralny bogaty jest w różnego rodzaju sarkofagi, groby ołtarzowe, tumby czy groby w formie obejść, do których należy jeden z najciekawszych grobów - rodziny Jalkowskich.
Georg Jalkowski, wydawca, księgarz, drukarz. W historii Grudziądza zasłużył się wydawaniem dzieł religijnych w języku polskim, co na ówczesne czasy, w związku z opanowaniem kraju przez zaborców, odznaczało się wielką odwagą. Do najbardziej znanych wydawnictw Jalkowskiego należy kalendarz „Nadwiślanin”. Wraz z Georgiem Jalkowskim w mogile spoczywają: jego matka i syn - również Georg (znany podróżnik i alpinista).
Oprócz grobu rodziny Jalkowskich na cmentarzu znaleźć można grobowce zasłużonych mieszkańców Grudziądza m.in.:
- Wiktora Kulerskiego – założyciela i wydawcy Gazety Grudziądzkiej,
- Bronisława Malinowskiego – sportowca i olimpijczyka, który zginął tragicznie w 1981 roku w wypadku samochodowym na grudziądzkim moście,
- Ryszarda Milczewskiego-Bruno – pisarza i poety.
Jak mówi grudziądzki przewodnik PTTK Mikołaj Żeżyński – „Ludzie coraz bardziej interesują się tematyką cmentarzy i historią lokalną. Cmentarz jest miejscem szczególnym gdzie spotykamy się z historią regionu. Należy pamiętać, że cmentarz to przede wszystkim ludzie… ludzie którzy tworzyli historię Grudziądza…” Następnie dodaje:
„…turystyka cmentarna ma ogromne szanse rozwoju w mieście. Mieszkańcy coraz liczniej interesują się postaciami spoczywającymi w grudziądzkich mogiłach. Zainteresowanie to ma znaczny wpływ na budowanie lokalnej świadomości patriotycznej. Z tej okazji poszukujemy osób które posiadają jakiekolwiek informacje dotyczące grudziądzkich cmentarzy czy zdjęcia przedstawiające ich dawny wygląd”.
Od kilku lat grudziądzkimi cmentarzami zajmuje się Towarzystwo Opieki Nad Zabytkami. Towarzystwo podejmuje działania zmierzające do ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego oraz pobudza inicjatywy społeczne na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami. W zeszłym roku dzięki hojności grudziądzan udało się odnowić grób rodziny Jalkowskich, którzy wsparli ubiegłoroczną kwestę na cmentarzu. Udało się zebrać ponad 8 tys. zł, 7 tys. zł dołożyło miasto, ponieważ prace oszacowano na 15 tys. zł.
Przypominamy, że w dniach 31 października i 1 listopada w godzinach 10-14 Towarzystwo kolejny raz organizuje kwestę na terenie cmentarza, w czasie której każdy będzie mógł wrzucić do puszek symboliczną złotówkę. Tym razem fundusze zostaną przeznaczone na wykonanie ogrodzenia monumentu Jalkowskich. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, liczy że również w tym roku mieszkańcy nie zawiodą i nie ominą kwestujących.
Korzystając z możliwości przypominamy, że z okazji obchodów dnia „Wszystkich Świętych” jak co roku zmianie ulega organizacja ruchu w obrębie grudziądzkich nekropoli.
W związku z przebudową ruch na ul. gen. Józefa Hallera zorganizowany zostanie jedną jezdnią, od strony Parku Miejskiego natomiast ruch na skrzyżowaniu ulic gen. Tadeusza Bora- Komorowskiego – gen. Józefa Hallera odbywał się będzie po wybudowanym pierścieniu ronda, z zachowaniem zasad obowiązujących na skrzyżowaniach typu „T”.
NK
Podmiotem turystyki cmentarnej jest turysta eksplorujący przestrzeń cmentarza, zainteresowany zabytkowymi nagrobkami, ciekawymi osobami spoczywającymi na cmentarzu jak i terenami zieleni miejskiej w obrębie cmentarza.
Do najciekawszych cmentarzy na terenie Grudziądza należą: Cmentarz Centralny przy ulicy Cmentarnej, cmentarze wojenne niedaleko Cytadeli - Cmentarz Garnizonowy i cmentarz parafii wojskowej czy cmentarz forteczny dolny zwany francuskim znajdujący się pomiędzy nimi. Kolejne interesujące miejsca pochówków to nieistniejące cmentarze na terenie twierdzy w Grudziądzu z nagrobkiem Wilhelma de Courbiere, generała zasłużonego w obronie Cytadeli podczas oblężenia miasta przez Napoleona w 1807 roku, znajdujący się na Bastionie III Cytadeli.
W niniejszym artykule skupimy się na Cmentarzu Centralnym z racji jego największego oblężenia w okresie święta Wszystkich Świętych.
Pierwsze wzmianki o cmentarzu pochodzą z dokumentów z 1778 roku. Do najstarszych zachowanych obiektów należą: kostnica w części ewangelicko-augsburskiej z lat 1868-1869. Kolejne późniejsze elementy cmentarza to kaplica, dom grabarza czy brama wejściowa pochodzące najprawdopodobniej z lat 60tych XIX wieku. Do wybuchu I wojny światowej 80% powierzchni cmentarza zajmowały nagrobki ewangelicko-augsburskie, natomiast reszta nagrobków należała do kościoła katolickiego. Wskutek działalności wielu kamieniarzy Cmentarz Centralny bogaty jest w różnego rodzaju sarkofagi, groby ołtarzowe, tumby czy groby w formie obejść, do których należy jeden z najciekawszych grobów - rodziny Jalkowskich.
Georg Jalkowski, wydawca, księgarz, drukarz. W historii Grudziądza zasłużył się wydawaniem dzieł religijnych w języku polskim, co na ówczesne czasy, w związku z opanowaniem kraju przez zaborców, odznaczało się wielką odwagą. Do najbardziej znanych wydawnictw Jalkowskiego należy kalendarz „Nadwiślanin”. Wraz z Georgiem Jalkowskim w mogile spoczywają: jego matka i syn - również Georg (znany podróżnik i alpinista).
Oprócz grobu rodziny Jalkowskich na cmentarzu znaleźć można grobowce zasłużonych mieszkańców Grudziądza m.in.:
- Wiktora Kulerskiego – założyciela i wydawcy Gazety Grudziądzkiej,
- Bronisława Malinowskiego – sportowca i olimpijczyka, który zginął tragicznie w 1981 roku w wypadku samochodowym na grudziądzkim moście,
Jak mówi grudziądzki przewodnik PTTK Mikołaj Żeżyński – „Ludzie coraz bardziej interesują się tematyką cmentarzy i historią lokalną. Cmentarz jest miejscem szczególnym gdzie spotykamy się z historią regionu. Należy pamiętać, że cmentarz to przede wszystkim ludzie… ludzie którzy tworzyli historię Grudziądza…” Następnie dodaje:
„…turystyka cmentarna ma ogromne szanse rozwoju w mieście. Mieszkańcy coraz liczniej interesują się postaciami spoczywającymi w grudziądzkich mogiłach. Zainteresowanie to ma znaczny wpływ na budowanie lokalnej świadomości patriotycznej. Z tej okazji poszukujemy osób które posiadają jakiekolwiek informacje dotyczące grudziądzkich cmentarzy czy zdjęcia przedstawiające ich dawny wygląd”.
Od kilku lat grudziądzkimi cmentarzami zajmuje się Towarzystwo Opieki Nad Zabytkami. Towarzystwo podejmuje działania zmierzające do ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego oraz pobudza inicjatywy społeczne na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami. W zeszłym roku dzięki hojności grudziądzan udało się odnowić grób rodziny Jalkowskich, którzy wsparli ubiegłoroczną kwestę na cmentarzu. Udało się zebrać ponad 8 tys. zł, 7 tys. zł dołożyło miasto, ponieważ prace oszacowano na 15 tys. zł.
Przypominamy, że w dniach 31 października i 1 listopada w godzinach 10-14 Towarzystwo kolejny raz organizuje kwestę na terenie cmentarza, w czasie której każdy będzie mógł wrzucić do puszek symboliczną złotówkę. Tym razem fundusze zostaną przeznaczone na wykonanie ogrodzenia monumentu Jalkowskich. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, liczy że również w tym roku mieszkańcy nie zawiodą i nie ominą kwestujących.
Korzystając z możliwości przypominamy, że z okazji obchodów dnia „Wszystkich Świętych” jak co roku zmianie ulega organizacja ruchu w obrębie grudziądzkich nekropoli.
W związku z przebudową ruch na ul. gen. Józefa Hallera zorganizowany zostanie jedną jezdnią, od strony Parku Miejskiego natomiast ruch na skrzyżowaniu ulic gen. Tadeusza Bora- Komorowskiego – gen. Józefa Hallera odbywał się będzie po wybudowanym pierścieniu ronda, z zachowaniem zasad obowiązujących na skrzyżowaniach typu „T”.
NK
PRZECZYTAJ JESZCZE
